1955 yılında mimar Melih Pekel tarafından İzmir Buca’da inşa edilen modern dönem konut yapısının bütünüyle ortadan kaldırılması, ne yazık ki kentlerimizde uzun süredir tanık olduğumuz bir sürecin yeni bir halkasıdır. Bu kayıp, tekil bir müdahale değil; mimarlık mirasının, kentsel belleğin ve kamusal değerlerin rant baskısı altında sistematik biçimde aşındırılmasının güncel bir örneğidir.

Modern mimarlık mirası, tescil mekanizmalarıyla yeterince tanımlanmadığı ve korunmadığı için, piyasa koşullarına terk edilmekte; “yenileme”, “gelişim” ya da “zorunluluk” söylemleriyle görünmez kılınmaktadır. Oysa bu yapılar, yalnızca fiziksel varlıklar değil; bir dönemin mekânsal düşüncesini, yaşam kültürünü ve kamusal hafızasını taşıyan belgelerdir.

Son yıllarda İzmir’de ve Türkiye’nin pek çok kentinde, benzer nitelikteki modern dönem yapılarının arka arkaya ortadan kaldırıldığı görülmektedir. Bu yok oluşlar, tesadüf değildir. Koruma politikalarının bütüncül bir kültür olarak ele alınmaması, planlama süreçlerinin ekonomik getiri odaklı işletilmesi ve kamusal yararın geri plana itilmesi, bu sürekliliği beslemektedir.

Bir yapıyı dönüştürmek mümkündür, onu yaşatarak yeniden işlevlendirmek mümkündür. Ancak rant baskısıyla bütünüyle ortadan kaldırmak, geri dönüşü olmayan bir tahribattır. Kentler bu yolla “yenilenmemekte”, aksine kimliğini, çeşitliliğini ve hafızasını kaybetmektedir.

Mimarlar Odası olarak bir kez daha vurguluyoruz.

Koruma, yalnızca tescil listelerine bırakılacak bir teknik işlem değil; planlama, tasarım ve uygulama süreçlerinin tamamını kapsayan kamusal bir sorumluluktur. Modern mimarlık mirasının envanterlenmesi, izlenmesi ve korunması; piyasa koşullarına değil, kamusal yarar ilkesine dayanmalıdır.

Kentlerin geleceği, rant üzerinden değil; mimarlık birikimi, toplumsal bellek ve ortak değerler üzerinden kurulabilir. Bu anlayış hâkim kılınmadıkça, bugün “istisna” gibi görünen her yıkım, yarının sıradan uygulaması hâline gelmeye devam edecektir.

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

Mimarlar Odası İzmir Şubesi 47. Dönem Yönetim Kurulu