Milli Savunma Bakanlığı ile Toplu Konut İdaresi Başkanlığı arasında imzalanan protokol kapsamında Toplu Konut İdaresi Başkanlığı mülkiyetine geçtiği belirtilen, Hacılarkırı Mevkii Cemal Gürsel Kışla alanında,  İzmir İli, Bornova İlçesi, Doğanlar Mahallesi, 143 parseli kapsayan alanda 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı yapılmıştır. Toplu İşyerleri, Ticaret, İbadet Alanı, Belediye Hizmet Alanı, Akaryakıt+LPG Servis İstasyonu Alanı ve Park kullanımlarının ayrıldığı planlara TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesinin açtığı ve TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi'nin müdahil olduğu davaya, İzmir 4. İdare Mahkemesinin 2016/1274 Esas numarası ile 14.03.2018 tarihinde dava konusu işlemin İPTALİNE karar verildi. Ancak iptal edilen Doğanlar Askeri Alan Planına ilişkin Bakanlık tarafından zaman kaybedilmeden iptal edilen planın neredeyse aynısı yeniden onaylanarak 25.04.2018 tarihinde askı ilanına çıkarılmıştır. Aynı itiraz gerekçelerinin devam ettiği yeni plana TMMOB Mimarlar Odası İzmir Şubesi ve Şehir Plancıları Odası İzmir Şubesi tarafından dava açılmıştır.

Kent merkezinde kalmış olan askeri alanların taşınması konusu 15 Temmuz darbe girişimi sonrası daha yakıcı bir şekilde gündeme getirilmiştir. Ne yazık ki, afet toplanma alanları dahil kent içinde boş kalmış her parselde olduğu gibi, yeni rant kapıları olarak görülen askeri alanları ele geçirme yarışına kapılmış büyük inşaat firmaları ile ilgili her gün yeni bir “dedikodu” yayılmaktadır. Eğer kent içinde kalmış, yeni kent parkları olma potansiyeline sahip bu yeşil alanlara sahip çıkmaz isek, kaçınılmaz olarak bu “dedikoduların” vahim sonuçları ile karşı karşıya kalacağız.  İzmir için de Doğanlar Askeri Alan gündeme getirilen ilk alan olması nedeniyle kent için hayati önem taşımaktadır. Doğanlar Askeri Alanı planlar aracılığıyla, emsal oluşturacak niteliğe kavuştuğunda İzmir'de tüm askeri alanlar için ciddi bir tehdit oluşturacaktır.

İzmirlilerin çok iyi bildiği gibi, kent içerisinde birçok askeri alan kullanımı bulunmaktadır. Bornova, Doğanlar Mahallesinde yer alan ve İzmir Ticaret Odası eski başkanı Ekrem Demirtaş’a satışı ile gündeme gelen yaklaşık 130 bin m2’lik arsanın önemli büyüklüğü ağaçlık olup orman statüsünde olması gerekmektedir. Yapımı devam eden İzmir-İstanbul Otoyolu bitişiğinde ve Bornova Stadı yakınında bulunan ve büyük kısmı yeşil alan olan milyarlarca liralık arazi, 2016 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı onayıyla imara açılmak istenmiştir. Ancak Doğanlar bölgesindeki askeri alanların imara açılmasına karşı çıkan meslek odalarının hukuk mücadelesi yargı tarafından haklı görülmüştür. Alanda “rant yaratıldığı” gerekçesiyle 2016 yılında açılan davalar ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın parsele özel onayladığı imar planları iptal edilmiştir. 

Orman Kadastrosu ve 2/B Uygulama Yönetmeliği 17.maddesinde gereği üç hektar büyüklüğündeki ağaç varlığı orman vasfındadır denilmektedir.  Söz konusu bölgede dava konusu parsel ile sınırlandırılamayacak şekilde ve çevresiyle birlikte değerlendirilmesi gereken bir ağaç dokusu yer almakta olup bahsi geçen yönetmelik hükmü kapsamında bu alan orman vasfında değerlendirilmesi gerekmektedir. Ek olarak Anayasanın 169.maddesine göre de orman sınırlarında daraltma yapılamaz.

Dava konusu planlar ile yıllardır kamu kullanımının tasarrufu altında kalmış bu alanın kamu malı niteliğinden çıkarılarak özel mülkiyete konu edilmesi önerilmektedir. Kuruluş amacı dar gelirli vatandaşlara konut temini olan TOKİ’nin, adeta sorunlarından arındırılmış arsa temin eden bir aracı kurum haline getirilmiş olması kabul edilemeyecek bir husustur. TOKİ’nin uzun vadeli stratejisi, alt ve orta gelir grubuna yönelik sosyal konutlar ile gerekli hizmet birimlerini altyapılarını da tamamlayarak sunmak ve sosyal devlet anlayışının güçlenmesine, üretim çarklarının önündeki engellerin azaltılmasına, yoksul vatandaşına hizmet eden, adalet ve anlayışla yaklaşan bir devlet yapısının oluşturmaktadır. Ancak dava konusu planlar ile planlama bölgesinde tüm sosyal devlet anlayışı, kamu yararı ilkeleri göz ardı edilmiştir. Kamuya ait alanlar TOKİ eliyle özel mülkiyete açılarak başta toplu iş yerleri, ticarethaneler, akaryakıt + LPG istasyonları olmak üzere rant kapısı haline gelmiştir.

Bugüne kadar gelen çarpık yapılaşma ve imar aflarının da yardımıyla, Türkiye’nin hemen her kentinde, standartları karşılayacak yeterlilikte (10 m2/kişi) yeşil alan bulunmamaktadır. Türkiye’de dünya standartlarının oldukça gerisinde olan kişi başına düşen yeşil alan miktarını yükseltmek için elimizdeki son fırsat olan askeri alanlara sahip çıkmamız her şeyden önce vatandaşlık görevimizdir. Kentlerimizde yaşanan ‘rantsal dönüşümün’ yarattığı, insan ölçeğinden çok uzak, devasa yapılar yüzünden kendimizi daha da kapana kısılmış hissettiğimiz şu günlerde, askeri alanların yapılaşmaya açılmadan ve mevcut yeşil dokuları iyileştirilerek, öncelikle, kent parklarına, mesire alanlarına, kültür ve spor alanlarına ve benzeri kamusal kullanımlara dönüştürülmesi önerilmektedir.

Anayasaya aykırı imar planı kararı ile orman statüsünde korunması gereken Doğanlar askeri alanın, sahip olduğu ekolojik değer doğrultusunda yapılaşması yerine; kentlilerin yeşil alan ve spor alanları gibi donatı ihtiyaçlarını karşılayabilecek birçok kullanımı içine alan İzmir için bir 'KENT PARKI' kararı alınması için henüz geç kalınmış değildir. Kamuoyunun da desteği ile, askeri alanların, hükümet tarafından da söz verildiği gibi, ranta ve yapılaşmaya açılmadan, yeşil alanlar olarak kullanılmasının talep edilmesi, kentlerimiz için hayati önem taşımaktadır.

TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu