MANİSA’DA TARIM ALANLARINI YAPILAŞMAYA AÇAN, MAHKEME KARARLARINI YOK SAYAN VE AYRICALIKLI İMAR HAKKI ÖNGÖREN İMAR PLANLARI İPTAL EDİLDİ!

Manisa Büyükşehir Belediye Meclisinin 14.03.2022 tarih, 2022/177 sayılı kararı ile uygun bulunarak onaylanan Manisa ili, Şehzadeler ve Yunusemre ilçe merkezleri ile Yunusemre ilçesine bağlı muhtelif mahallelere ilişkin 1/5000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı ve bu kapsamda Yunusemre ilçesi sınırlarında 3 farklı bölgeyi kapsayacak şekilde onaylanan 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Revizyonlarının yürütmesinin durdurulması ve iptali talebiyle Meslek Odalarımız tarafından dava açılmıştır.

Meslek Odaları olarak; doğa ile uyumlu sağlıklı, yaşanabilir ve afetlere karşı dirençli kentlerin planlanması için, Anayasa ve kanunların bizlere vermiş olduğu yetki kapsamında şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı doğrultusunda idarelerin yapmış olduğu iş ve işlemlere yönelik müdahaleler gerçekleştiriyoruz. Bu kapsamda dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı çalışmalarının hazırlık aşamasında ilettiğimiz görüşler ve askı süreçlerinde yaptığımız itirazların dikkate alınmaması ve sonrasında onaylanan 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Revizyonlarının da aynı nitelikte olması nedeniyle özellikle tarım alanları üzerinde geri dönülmesi mümkün olmayan zararlar, mahkeme kararlarına uymama ve ayrıcalıklı imar hakları öngören kararlar nedeniyle yargı yoluna başvuru yapılmıştır.

Dava sonucunda hazırlanan bilirkişi raporu ve Manisa 2. İdare Mahkemesinin 2022/632 Esas,

2023/507 sayılı Kararında dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planının;

• Dava konusu planda nüfus yoğunluklarının ilgili mevzuat çerçevesinde “Brüt Yoğunluk” olarak hesaplandığının belirtilmiş olmasına karşın, planlama alanı içerisinde yer alan tüm alanlarda bu düzenlemenin yapılmamış olmasının planlama tekniğine ve plan bütünlüğüne aykırı olduğu,

• Tarım arazileri için plana esas kurum görüşlerinin alınmasında usulüne uyulmasına karşın, Tarım ve Orman Bakanlığı kurum görüşüne esas olan kamu yararı kararının, planlama alanının DSİ kamu yatırımları ile sulamaya açılan arazilerden olmasının yanında hem büyük ova, hem de sulu mutlak tarım arazilerini kapsaması nedeniyle uygun olmadığı ve yüksek kamu yararı ile çeliştiği,

• Kamu yararı alınması koşulu olan alternatif alanların planlama alanı sınırları çevresinde bulunması ve bu alanların Tarım ve Orman Bakanlığı arazi envanterlerinde görülmesine karşın, bu kapsamda potansiyel alternatif alan taramasının yeterince yapılmadığı ve kamu yararı koşulunun oluşmadığı,

• Dava konusu planlama alanının kuzey bölümlerinde yer alan ve daha önceki planlar ile baskı altında olan tarım arazilerinin tamamının farklı yoğunluklarda yerleşime açılmasının planlandığı; planlama alanının, doğu bölümünde Çevre Yolunun kuzeyindeki mutlak tarım arazilerini içine alacak şekilde genişlediği ve mevcut tarımsal bütünlükten bu arazileri ayırarak tarımsal bütünlüğü bozma potansiyelinin olduğu;

Yol yapım teknikleri ve ulaşım ekonomisi ön planda tutularak yer seçimi yapılan Çevre yollarının yerleşim için cazibe merkezi oluşturduğu ve kent gelişimini yönlendirici olduğu; ancak bu bölgeler içerisinde korunması gereken tüm doğal ve kültürel varlıkların plan kararları ile korunması gerektiği,

Davaya konu plan sınırları içerisinde kalan ve mevcut Manisa yerleşim alanının kuzeyinde bulunan ve henüz yapılaşmamış arazilerin tamamında sulu tarım yapıldığı ve bu alanın kuzey ve doğusu yönündeki diğer araziler bir tarımsal bütünlük içerisinde olduğu; her ne kadar çevre yolu bu arazilerin üzerinde inşa edilmiş ise de, yolun her iki tarafında tarımsal üretimin devam ettiği,

Mevcut yerleşim alanlarının baskıladığı bu bölgenin plan kararları ile genişlemesinin, baskılanacak yeni tarım arazileri oluşturacağı anlamına geleceği; ayrıca bu alanların Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gelecek nesillere tarım yapacakları rezerv alan bırakılması mantığıyla hazırlanan Manisa Büyük Ovası sınırları içerisinde yer aldığı, bu çerçevede tüm bu hususlar gözönüne alındığında dava konusu imar planına konu olan ve halen tarım kullanımında olan yerlerin tarım dışı kullanımlara açılmasının 1/100.000 ölçekli plan hükümlerine ve ilgili mevzuat düzenlemelerine aykırı olduğu,

• Dava konusu planın K18-c-13-a paftasında 'Gelişme Konut Alanı (240 kişi/ha)', muhtelif 'Sosyal ve Teknik Altyapı Alanı' kullanım kararları önerilen alanın, 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kararları ile arazi kullanımlarının yer seçiminde temel belirleyici olan “bağdaşmazlık” ve “tamamlayıcılık” ilkeleri dikkate alındığında planlama ilke ve esaslarına aykırı olduğu,

• Manisa ili, Yunusemre İlçesi, Keçiliköy Mahallesi, 315-316-318 no.lu parsellerin dava konusu imar planında "Rekreasyon Alanı"ndan "Mevcut Konut Alanı Düşük (51-125 kişi/ha)" olarak belirlenmesinin Manisa 2. İdare Mahkemesi'nin E: 2021/44 sayılı dava dosyasında verilen (ve dava dosyasında bulunan) kararın gerekçesi de göz önünde bulundurularak imar mevzuatına uygun olmadığı,

• Dava konusu imar planı onama sınırı içerisinde yer alan enerji nakil hatlarının geçtiği koridorların “Sosyal Donatı ve Konut Alanı” olarak belirlenmesine ilişkin plan kararlarında, alana hizmet sunacak ve yapılaşmaya konu olacak donatı alanlarının bahçesinin de önerilen kullanımların bir parçası olacağı ve bu aktif kullanım alanlarının insan sağlığı açısından olumsuz etkilere maruz bırakılacağı hususu gözardı edilerek donatı alanlarının yer seçiminde Enerji Nakil Hatlarının esas alınmış olmasının şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırı olduğu,

• Manisa İli, Yunusemre İlçesi, Horozköy Mahallesi, 5732 parselde bulunan taşınmazın dava konusu Meclis kararında belirtilen gerekçelerle “Ticaret Alanı” fonksiyonuna çevrilerek, bu fonksiyona ilişkin plan notu oluşturulmasının yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygun olmadığı,

• Dava konusu plan açıklama raporunda yer alan tablolarda açık ve yeşil alanlar özelinde kentsel alan dağılımlarına ilişkin tutarsızlık bulunması nedeniyle dava konusu planın bu açıdan plan tekniğine aykırı olduğu,

• Dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Plan Notlarının “Park ve Yeşil Alan” kısmında kalan 2.13.1.2 ve 2.13.1.3. maddelerinin Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 19. Maddesi ile Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 69. maddesinin 2. fıkrasında yer alan hükümler doğrultusunda yasal mevzuata uygun olmadığı tespit ve değerlendirmelerine dayanarak Manisa Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 14/03/2022 tarih ve 2022/177 sayılı kararı ile onaylanan Manisa İli, Yunusemre ve Şehzadeler ilçe merkezleri ile Yunusemre ilçesine bağlı muhtelif mahalleleri kapsayan 1/5000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planının belirtilen açılardan şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, plan bütünlüğüne, imar mevzuatına ve kamu yararına aykırı olduğu şeklindeki gerekçelerle iptaline karar verilmiştir.

Dava konusu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı doğrultusunda onaylanan ve doğrudan alandaki uygulamalara esas olacak tarım alanları üzerinde geri dönülmesi mümkün olmayan zararlar, mahkeme kararlarına uymama ve ayrıcalıklı imar haklarının hayata geçmesine neden olacak 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planları da açtığımız davalar sonucunda Mahkemelerce iptal edilmiştir. Manisa 2. İdare Mahkemesinin 2022/632 Esas, 2023/507 sayılı Kararı doğrultusunda;

• Yunusemre ilçesi, Güzelyurt, Mareşal Fevzi Çakmak, Evrenos ve Muradiye Mahallelerinin bir kısmını kapsayan 1/1000 ölçekli Revizyon Uygulama İmar Planı, Manisa 2. İdare Mahkemesinin 2022/970 Esas, 2023/530 Karar,

• Yunusemre ilçesi, Meskun Alan Güney Etabına (Mutlu, Lalapaşa, Topçuasım, Kaynak, Akmescit, Kuyualan, Ayni Ali, Tevfikiye, Merkez Efendi, Hafsa Sultan, Yenimahalle, Laleli, 75. Yıl, Uncubozköy, Keçiliköy ve Kayapınar Mahalleleri) ilişkin 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı, Manisa 2. İdare Mahkemesinin 2022/971 Esas, 2023/547 Karar,

• Yunusemre ilçesi, Barbaros, Atatürk, Spil ve Mareşal Fevzi Çakmak Mahalleleri Gelişme Alanı 1/1000 ölçekli Revizyon Uygulama İmar Planı, Manisa 2. İdare Mahkemesinin 2022/972 Esas, 2023/531 Karar ile iptaline karar verilmiştir.

Sonuç olarak; Manisa Büyükşehir Belediyesinin daha öncesinde onaylanmış planlara ilişkin alınmış yargı kararlarının gereğini yerine getirmediği, yargı kararının kısmen veya yalnızca yüzeyde uygulanmasının kabul edilemeyeceği, aynı imar adası içerisinde ve yakın çevresinde birbirinden farklı yapılaşma koşulu öngörmenin ayrıcalıklı imar hakkı oluşmasına neden olduğu ve planlamanın eşitlik ilkesini yok saydığı, kamu mülkiyetlerinin kamusal kullanıma ayrılmadığı, vatandaşın can güvenliğinin dikkate alınmadığı ve tarım alanlarının geri dönülmesi mümkün olmayan zararlara neden olacağı gibi hususlar, alınmış mahkeme kararlarıyla da doğrulanmıştır. Söz konusu gerekçeler kapsamında hukuka aykırılığı kanıtlanmış dava konusu iş ve işlemlerden doğacak tüm mesuliyetler Manisa Büyükşehir Belediyesi ve Yunusemre Belediyesinin sorumluluğunda bulunmaktadır.

Kamu idarelerince hazırlanan ve/veya onaylanan planların, ilgili mevzuatların yanı sıra şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı esasına dayanması gerektiğini, sağlıklı ve yaşanabilir kentlerin ancak bu ilkeler doğrultusunda oluşabileceğini bir kez daha hatırlatıyor ve söz konusu planların yeni mağduriyetler yaratmadan Mahkeme kararlarında belirtilen hususlar doğrultusunda hazırlanması konusunda Manisa Büyükşehir Belediyesi ve Yunusemre Belediyesini sorumluluk almaya davet ediyoruz.

Kamuoyuna saygıyla duyuruyoruz.

TMMOB ŞEHİR PLANCILARI ODASI İZMİR ŞUBESİ

TMMOB MİMARLAR ODASI İZMİR ŞUBESİ